Samen met Waternet publiceert Waag een framework voor participatief werken. Het framework laat met praktijkvoorbeelden van Waternet zien waarom participatie steeds belangrijker wordt. Maar we gaan ook in op de lastige en grillige kanten van participatie. Want participatie gaat niet alleen om inspraak of het nieuwe partijen: het gaat ook over verschuivende verantwoordelijkheden. Dat ligt altijd ingewikkeld en vraagt om een proces dat open en flexibel is. En soms leidt het tot uitkomsten die van tevoren niet te voorspellen waren. Het Waternet Participatie-framework bevat een praktische handleiding voor participatietrajecten. Participatie is zowel een proces, een houding als methodiek. Allen komen in het framework aan bod, inclusief methodes en tools.
Het framework inspireert, is een praktische handleiding en geeft een aanzet tot visievorming. Het is onder begeleiding van Waag participatief tot stand gekomen met een brede groep van Waternetters.
Vijf redenen voor participatie
Waarom wordt participatie belangrijker? Het framework geeft hiervoor vijf redenen:
- Overheid, burgers en bedrijven willen zich anders tot elkaar verhouden. Zelfs voor kerntaken als (drink-)waterbeheer vragen inwoners en bedrijven om ruimte voor actieve betrokkenheid. En Waternet wil niet enkel kant-en-klare oplossingen aanleveren: ook zij wil partijen vanaf het begin van het werkproces betrekken.
- Steeds meer opgaven zijn zo complex en groot dat ze alleen in samenspraak kunnen worden opgelost. Denk aan (transitie-)vraagstukken rond klimaat, energie, biodiversiteit, bodem(-kwaliteit) en verduurzaming van de landbouw.
- Participatie kan leiden tot betere besluitvorming: er is in projecten dan op een natuurlijke manier diverse kennis beschikbaar en in besluitvorming kan eenvoudiger maatwerk geleverd worden.
- In de veranderende wereld lopen belangen ook meer uiteen. Het creëren van draagvlak is daarom cruciaal. Dat bereik je onder andere door participatie. En dat betekent ook dat Waternet moet participeren in trajecten van andere partijen.
- En tot slot heel praktisch: participatie is een belangrijk onderdeel van de Omgevingswet. Die gaat 1 januari 2022 in werking.
Opzet van het framework
De basis van het framework wordt gevormd door actuele voorbeelden, waarin Waternetters aan het woord komen over successen en uitdagingen die zij in de praktijk ontmoeten. Deze voorbeelden worden vervolgens onderzocht aan de hand van modellen die de onderliggende processen inzichtelijk maken.
Ook het framework zelf kwam participatief tot stand: Waag organiseerde werksessies, co-creatiesessies en interviews met Waternetters uit alle hoeken van de organisatie, van innovatie tot beleid tot uitvoering. Zo ontstond een gedeeld beeld van de bestaande participatieve praktijken binnen Waternet en werd de basis gelegd voor een gedeelde manier van werken binnen Waternet.
Waag en participatie
Waag bouwt al een aantal jaar gestaag aan haar kennis en ervaring op het gebied van participatie. Bijvoorbeeld in het Co-creation Lab, het Smart Citizens Lab en het Beleidslab. Het is steeds weer een zoektocht: hoe krijg je de juiste mensen om tafel, en welke werkmethoden pas je toe zodra je iedereen in een ruimte hebt gekregen? Hoe zorg je dat iedereen zich gehoord voelt, en hoe bepaal je op basis hiervan alsnog een koers?