Een planbureau houdt zich bezig met ontwikkelingen in de maatschappij: het signaleert trends, maakt scenario’s, doet voorspellingen en geeft advies. Planbureaus gaan sterk uit van data, modellen en geaccepteerde theoretische benaderingen. Ze richten zich voornamelijk op de uitwerkingen van voorgesteld of lopend beleid en op strategische vraagstukken.
Nederland heeft drie officiële planbureaus: het Centraal Planbureau (CPB), het Sociaal-Cultureel Planbureau (SCP) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Zij omschrijven zichzelf als onafhankelijke, wetenschappelijke onderzoeksinstituten die, gevraagd of ongevraagd, beleidsonderzoek verrichten. De drie planbureaus hebben elk een specifieke invalshoek. Het CPB verricht economische beleidsanalyse, het SCP doet sociaalwetenschappelijk onderzoek en het PBL verricht beleidsanalyse op het gebied van milieu, natuur en ruimte. De planbureaus rapporteren aan de regering, de Eerste en Tweede Kamer, de ministeries en aan maatschappelijke en overheidsorganisaties.
Het drietal CPB, SCP en PBL heeft geen monopolie op het concept ‘planbureau’: de twee noordelijkste provincies hebben bijvoorbeeld elk een eigen sociaal planbureau (Friesland, Groningen) en de Zeeuwse Bibliotheek stelt zich ook als planbureau op, maar deze vallen niet onder de ministeriële regeling. Ze fungeren wel op enigszins vergelijkbare wijze, zij het regionaal.